بررسی آزمایشگاهی بیماری زایی قارچ <i>verticillium lecanii</i> (zimm.) viegas روی شته نخود فرنگی <span dir=ltr>[<i>acyrthosiphon pisum</i> (harris)]</span>

برای بررسی اثر بیماری زایی قارچ verticillium lecanii روی شته نخودفرنگی (acyrthosiphon pisum) از فرم تجارتی قارچ (ورتالک) استفاده گردید. پوره های سن دوم شته نخودفرنگی با غلظت های 104، 105، 106، 107 و 108 کنیدی در میلی لیتر قارچ و تیمار شاهد با آب مقطر و ماده خیس کننده tween-80 محلول پاشی شد. هر غلظت با 30 شته و در سه تکرار بررسی گردید. شته های تیمار شده در دمای 1±23 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 3±97% و دوره نوری 8:16 ساعت (نور : تاریکی) نگهداری و روی ساقه های یونجه پرورش یافتند. واحدهای آزمایشی به طور روزانه و به مدت 12 روز نمونه برداری، و حشرات مرده و پوره های تازه متولد شده از روی گیاه حذف گردید. فراورده ورتالک تلفات چشم گیری در شته های تیمار شده ایجاد کرد، به طوری که میانگین درصد مرگ و میر از 93/6±55/45% در غلظت 104 کنیدی در میلی لیتر به 45/4±55/95% در غلظت 108 کنیدی در میلی لیتر افزایش یافت. lc50 محاسبه شده 104×14/5 کنیدی در میلی لیتر بود، که نشان دهنده بیماری زایی زیاد قارچ روی شته نخودفرنگی است. مقادیر lt50 با استفاده از آزمون بقا برای غلظت های 105، 106، 107 و 108 کنیدی در میلی لیتر، به ترتیب 10، 8، 5/6 و 5 روز محاسبه شد. برای غلظت 104 کنیدی در میلی لیتر مقدار lt50 در طول مدت بررسی به دست نیامد. مقادیر آهنگ تولیدمثل ویژه (r0) با افزایش غلظت کنیدی کاهش چشم گیری یافت. میانگین مقدار r0 از 38/5±15/28 در شاهد به 81/1±15/5 در غلظت 108 کنیدی در میلی لیتر کاهش پیدا کرد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که ورتالک می تواند به عنوان عامل کنترل کننده موثری برای شته نخودفرنگی محسوب گردد. پژوهش های تکمیلی در شرایط طبیعی، و نیز ارزیابی این فراورده علیه آفات دیگر توصیه می شود.